اوتیسم
تا اواسط قرن بیستم هیچ نامی برای اختلالی که هم اکنون عنوان اختلال اوتیستیک را به خود گرفته است وجود نداشته است. اوتیســم اخــتلال عصــب شــناختی پیچیدهای است كه منجر به تخریب عمده در سـه ناحیــه گســترده از عملكــرد مــی شــود: تعــاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتارهای محـدود و تكـراری.
معنی لغوی اوتیسم
معنی لغوی اوتیسم، خودگرایی است.و دارای ویژگی‌هایی چون تنهایی، درخودماندگی، ناتوانی در ارائه ژست‌های بدنی خاص و قابل انتظار، تاخیر رشدی، تکرار یا پژواک کلام، یکنواختی صدا و کلام، حافظه طوطی وار و عالی، محدودیت در انواع حرکت های خود به خودی، رفتارها و ادا و اطوار قالبی، اصرار بر یکنواختی محیط و ممانعت از تغییر در آن، تماس چشمی ضعیف، رابطه غیرطبیعی با دیگران، تصاویر و اشیاء بی جان است.
به طور کلی می توان گفت اختلال اوتیستیک سه نوع شروع کلینیکی دارد:
نوع اول: کودک علائم اختلال را در مدت کوتاهی بعد از تولد نشان میدهد و نشانه‌های آن شامل فقدان واکنش‌های قابل پیش بینی نسبت به در آغوش گرفتن،لبخند زدن و ارتباط چشمی ضعیف میباشد.
نوع دوم: در نوع دوم کودک تا سنین ۲ تا ۳ سالگی طبیعی به نظر می‌رسد و سپس پس رفت نموده و مهارت های قبلی خود را از دست میدهد. در این نوع شروع نشانه ها ممکن است زودتر آشکار شوند اما برای تشخیص گذاری کافی نمی باشند.
نوع سوم: شروع بعد از ۳ سالگی می باشد که به آن شروع تاخیری می گویند.
ارزیابی های هوشی کودکان اوتیستیک
ارزیابی های هوشی کودکان اوتیستیک نشان می دهد بسیاری از کودکان به درجاتی مبتلا به آسیب های ذهنی می باشند. برخی ممکن است توانایی های نرمال نشان دهند و عده ای دیگر به طور خاص از ضعف و نارسایی برخوردار باشند.
نمرات بهره هوشی کودکان معمولاً بازتاب مشکلات آنها در مهارتهای کلامی و انتزاعی است تا مهارتهای دیداری- فضایی یا حافظه طوطی وار.
توانایی‌های دیداری- حرکتی
گاهی توانایی‌های دیداری- حرکتی یا شناخت زودرس در برخی کودکان درخودمانده مشاهده می شود. احتمالا بارزترین نمونه ها در این زمینه همان مثال دانشمندان کودن هستند که در برخی متون به آن اشاره شده است.
توانایی هایی چون محاسبه یا حافظه طوطی وار شگفت انگیزی که معمولاً فراتر از توانایی‌های همسالان طبیعی است، در برخی از آنها مشاهده میشود.
همچنین توانایی دیگری مانند توانایی زودرس در خواندن به خاطر سپردن و از برخوانی و داشتن استعداد موسیقی، خواندن و اجرای آهنگ ها یا شناخت قطعات و دستگاههای موسیقی از جمله توانایی های زودرس در این کودکان می باشد.
بیماری های کودکان اوتیسم
از هر هر چهار کودک مبتلا اختلال اوتیستیک یک نفر دچار صرع میشود که اغلب در سنین اوایل طفولیت یا نوجوانی بروز می‌کند. تشنج که به وسیله فعالیت های الکتریکی غیرطبیعی در مغز ایجاد میشود می تواند باعث از بین رفتن هوشیاری شود.
در کودکان خردسال مبتلا به اختلال اتیستیک میزان بروز عفونت های دستگاه تنفس فوقانی و سایر عفونت های جزئی بالاتر از حد انتظار می باشد. نشانه های گوارش شایع در این کودکان عبارتند از آروغ زدن مفرط، یبوست و اسهال متناوب. و همچنبن میزان بروز تشنج همراه با تب در این کودکان بیشتر است.
ویژگی های اوتیسم
این اختلال بیشتر از عقب ماندگی ذهنی جنبه وراثتی دارد،والدینی که کودکان اتیستیک دارند و به ویژه چنانچه بخواهند صاحب فرزند دیگری شوند بهتر است از نظر ابتلای کودک به این بیماری کنترل شود.
این کودکان در تعبیر و تفسیر افکار و احساسات دیگران ناتوانند و نشانه های اجتماعی مانند یک لبخند یا چشمک و شکلک ممکن است برای آنها فاقد معنا و یا دارای معنای اندک باشد.
بدون توانایی در تعبیر و تفسیر و درک حالت ها،ژست ها و بیان های صوتی و آشکار، دنیای پیرامون برای آنها سردرگم کننده میشود. البته بسیاری از کودکان اتیستیک به ویژه گروهی که از عملکرد بهتری برخوردار می باشند، کناره گیری اجتماعی آنها با رفتن به مدرسه کاهش می یابد و یا چندان آشکار نمی شود.
کودکان مبتلا به اوتیسم اصولاً در پردازش اطلاعات شنیداری دچار مشکل می باشند. نمونه ای از مشکلات پردازش شنیداری هنگامی رخ می دهد که شخص صداها را در خلال صحبت می شنود لیکن از درک مفهوم صدا عاجز است.
وجود نقص و مشکل در ارتباط بیانی کودک اوتیستیک یکی از معیارهای اصلی تشخیص این کودک می باشد. در مقایسه با کودکان عادی و حتی عقب مانده ذهنی،کودکان اتیستیک حتی زمانی که از خزانی لغات بیشتری نیز برخوردار می‌باشند در بیان جملات معنادار مشکلات بیشتری دارند.
بازی های کودکان اوتیسم
بازی های کودکان اتیستیک از تنوع، خلاقیت، هدفمندی بازی های کودکان عادی برخوردار نمی باشد و به نظر می‌آید اشیا را بدون هدف دستکاری کرده و ویژگی های نمادین در بازی آنها به چشم نمی خورد.
کودکان اوتیسم به دلیل برخورداری از برخی پیچیدگی های رفتاری شرایط خاصی را برای جلسات درمان و درمانگر و روانشناس خود ایجاد می‌کنند. یک درمانگر کودکان اوتیستیک باید از علاقه،مهارت و تجربه ای که لازمه کار با این گروه از کودکان می باشد برخوردار باشد. در آن صورت خواهد توانست کار با این کودکان دشوار را به فرایند پرجاذبه و لذت بخش تبدیل نماید.
مهارتهای خودیاری اوتیسم
بسـیاری از افـراد مبـتلا بـه اوتیسـم نقـایص چشمگیری در رشـد مهـارتهـای خودیـاری ماننــد نقــص در كــنش اجتمــاعی، رفتــاری و ارتباطی تجربه میكنند. مهارتهای خودیـاری اهمیت كلیدی دارند، زیرا كه برای حفظ سلامتی و بهزیستی حیاتی هستند و پایه ای برای مهارتهای اساسی دیگـر شـكل مـی دهنـد.
مهـارتهـای خودیاری، مهارتها و وظـایفی هستند كه فرد در طول روز بـه آنهـا مـیپـردازد و امور روزمره زندگی افراد را تشكیل میدهنـد. ایـن فعالیتها شامل لباس پوشـیدن، شسـتن دسـت و صــورت، درآوردن لبــاس، پوشــیدن كفــش، غــذا خوردن، مسواك زدن، استحمام، رفتن بـه توالـت و … میباشد.
برای درگیر کردن کودکتان در فرایند پوشیدن لباس و درخواست همکاری فعالانه او در این مهارت، هیچ وقت زود نیست و هرچه این کار در مراحل ابتدایی تر انجام شود بهتر می باشد. با کمک ایده های زیر می توانید کودکتان را به سمت کسب استقلال در پوشیدن لباس راهنمایی کنید.
لباس هایی را کودکتان باید بپوشد را بر اساس ترتیب خاصی که در نظر دارید، مرتب کنید. مثلا اول لباس زیر بعد پیراهن و شلوار. بعد جوراب و در انتها کفش. این کار نوعی حمایت محسوب می شود که به فرد کمک می کند تا لباس ها را با ترتیب درست بپوشد.
در آغاز برنامه از کودک خود انتظار نداشته باشید که به تنهایی بتواند تمام لباس ها را بپوشد. فرایند پوشیدن لباس را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید. توالی مراحل را کم کم و گام به گام آموزش دهید.
عمده مشکل کودکان مبتلا به اتیسم در پوشیدن لباس ، شامل این موارد است :
مشکلات حسی لمسی:
کودک از پوشیدن لباس هایی با جنس و بافت خاص اجتناب می کند، از تماس مارک لباس با تنش اذیت می شود، از پوشیدن بلوز های یقه سکی اجتناب می کند و ..
مشکلات حس عمقی و طرحواره ی بدنی:
کودک نمی تواند سر و دست و پای خود را به درستی در لباس جا دهد، از آنجا که نقشه ی ناخودآگاهی از اندامش ندارد، بلافاصله پس از این که دست و پایش داخل بلوز و شلوار از دیده هایش پنهان می شود احساس ناخوشایند و گیجی می کند و چون نمی داند دقیقا دست و پایش کجا است، نمی تواند پروسه ی پوشیدن لباس را به طور کامل به سرانجام برساند.
ادراک دیداری فضایی:
کودک از درک این که سر و ته لباس، عقب و جلوی لباس، حفره ی آستین و پاچه ی شلوار کجاست، نسبتا ناتوان است و همین مساله باعث می شود که در لباس پوشیدن استقلال متناسب با سن خودش را نداشته باشد.
ضعف مهارتهای دستی:
کودک در کنترل اشیا با دستانش، حرکات ظریف انگشت و .. ضعف زیادی دارد که او را در لباس پوشیدن وابسته می کند.
امروزه از روشهای درمانی مختلفی نظیـر تحلیـل كـاربردی رفتار، داستانهای اجتماعی، سیسـتم ارتبـاط بـر مبنـای مبادلـــــه ی تصـــــویر و دارودرمـانی در كار بـا كودكـان اتیستیك استفاده میشود.
نوع نسبتاً جدیدی از درمان بر روی استفاده از ویدئو متمركـز شـده است و نشان داده شده كه الگـودهی ویـدئویی یـك روش آموزشی موثری برای افراد مبتلا بـه اوتیسم می باشد.
والدین گرامی در صورت مشاهده هر گونه علائم گفته شده در این مقاله و یا برای بررسی صحت و درستی تشخیص ارائه شده به شما در مورد کودکتان می توانید به مرکز مشاوره خانه شیرین مراجعه کنید .و از خدمات تخصصی این بخش بهره مند شوید.
