ترس در دوران کودکی
ترس در دوران کودکی شایعه و بخشی از سیر طبیعی رشد است. بیشتر ترس ها کودکان خفیف و در سنین مختلف بروز می کند. برخی کودکان ترس ها ی شدیدی دارند که آنها را از انجام کارها باز می دارد.
ترس چیست؟
ترس یعنی نگرانی راجع به چیزهای بدی که ممکن است رخ دهد. کودکان چون متفاوت هستند تجربه های مختلفی دارند،واکتش های آنها به یک واقعه واحد یکسان نیست،به همین علت بعضی کودکان از چیزهایی می ترسند که دیگران از آنها نمی ترسد.
کودکان باید تشویق کرد تا از عهده ترس هایی که با فعالیتهای روزانه آنها تداخل داشته و مانع انجام کاری که برایشان لذت بخش است می‌شود، برآیند. ترس میتواند سبب تغییراتی در بدن مانند افزایش ضربان قلب، تنفس تند، عرق کردن، لرزیدن شود.
وقتی کودکان از چیزی می ترسند ممکن است جیغ بکشند، گریه کنند یا برای آرام شدن به والدینشان پناه ببرند. با کمک والدین،کودکان می‌توانند سازگاری با ترس ها را بیاموزند.
انواع ترس در دوران کودکی
بعضی کودکان بیشتر از بقیه میترسند. بعضی ترسها طی تجربه آموخته می شوند. مثلا اگر کودک زمانی که از مدرسه به منزل بر می گردد با سگ مواجه گردد که به او نزدیک می شود و بلند پارس میکند،این صدای بلند ناگهانی ممکن است باعث ترس کودک از سگ شود.
او ممکن است بعداً از چیزهای دیگری که با آن سگ مرتبط باشد مثل سگ های بزرگ و یا پیاده از مدرسه به منزل برگشتن نیز بترسد.
ترس می تواند حاصل مشاهده دیگران باشد. مثلا اگر کودکی ببیند کسی با دیدن عنکبوت یا سوسک جیغ میزند ممکن است ترس از این حشرات در او نیز شکل بگیرد.بسیاری از کودکان از همان چیزهایی می ترسند که والدینشان می ترسند.
ترس می تواند حاصل تشویق تصادفی نیز باشد. مثلا اگر کودکی وقتی قرار است به اتاق تاریک برود بترسد و این باعث شود والدینش همراه او بروند، چراغ را روشن کنند و به کودکشان توجه و اطمینان زیادی نشان دهند، چون ترس کودک با توجه به روشن کردن چراغ تشویق شده است، احتمال دارد ترس از تاریکی در او تداوم یابد.
بیشتر بدانبد: ترس کودک از تنها خوابیدن
ترس های شایع کودکان عبارتند از:
- گم شدن در جاهای ناشناس
- تنها ماندن
- تاریکی
- رعد و برق
- جدا شدن از والدین
- دعوا
- دزد
- سقوط از بلندی
- داستانهای ترسناک رسانه‌ها
- موجودات خیالی (مثل غول یا هیولا)
- آدم های بد
- به دفتر مدرسه فرستاده شدن
- آتش سوزی و سوختگی
- با ماشین و کامیون تصادف کردن
- برخی حیوانات
- اشتباه کردن،نقص داشتن،مورد انتقاد قرار گرفتن
- ناتوانی برای نفس کشیدن و احساس خفگی
راه هایی که میتوان با ترس کودکان مقابله کرد
با کودک گفتگو کنید
کودکتان را تشویق کنید که در مورد ترس هایش حرف بزند و سعی کنید او را بفهمید. متوجه باشید که ترس او ممکن است به نظر شما بی مورد و بی اهمیت باشد ولی برای کودک تان جدی و واقعی است.
آرام بمانید و بگذارید کودکتان بداند که شما احساس ترس او را فهمیده اید. ضمناً کودکان باید بدانند که هر کسی ممکن است گاهی بترسد حتی والدین آنان.
بنابراین در مورد موقعیت هایی که مضطرب شده یا ترسیده آید با کودک تان صحبت کنید و به او بگویید که چگونه با ترس خود مقابله کردید.
الگوی خوبی باشید
خودتان هم تلاش کنید و ترس هایتان مسلط باشید به ویژه در حضور کودکان اگر با چیزی روبرو می‌شوید که سبب ترس شما می شود ترس خود را نشان ندهید. اگر این کار برایتان سخت است از متخصصین روانشناس کمک بگیرید.
به کودک روش های مواجهه و سازگاری را بیاموزید
از کودکتان بخواهید روش هایی را که دوست دارد و فکر می کند برایش مفید است انتخاب کند و قبل از مواجهه با موقعیت هایی که از آن می ترسد،آنها را تمرین کند. برخی از این توصیه ها عبارتند از:
نفس عمیق: چند نفس آرام و عمیق بکشد،انگار می‌خواهد یک بادکنک را در شکمش پر از هوا کند.
آرامش: خود را مثل یک عروسک پارچه ای شل کند،طوری که تمام عضلات شل و در حال استراحت باشد.
تصور: با فکر کردن به یک خاطره خوش آیند و شاد یا یک واقعه هیجان انگیز ذهن خود را از فکر های ترسناک منحرف کند.مثلا یک صحنه آرام مثل یک تعطیلی دوست داشتنی را که در آن احساس امنیت و نشاط داشته تصور کند.
خودالقایی: چیزهای خوب به خودش بگوید. مثلاً « این فقط یک ملخ است و نمیتواند به من آسیبی برساند» یا « من رئیس بدنم هستم. به بدنم دستور می دهم که آرام و خونسرد باش».
بشتر بدانید: ترس از تاریکی در کودکان
تشویق کودکان
کودک را تشویق کنید که به تدریج با عوامل ایجاد کننده ترس ها رو به رو شود. بخشی از آموختن روبه‌رو شدن با عوامل به وجود آورنده ترس ها،آرام با آنها روبرو شدن و به آنها نزدیک و نزدیک تر شدن است.
به کودکتان یادآوری کنید که از روش‌های تطابقی که به او کمک می کند تا آرام بماند و بتواند با آنچه او را می ترساند روبرو شود استفاده کند.
این کار را قدم به قدم انجام دهید. مثلاً اگر کودک تان از گربه می ترسد اول باهم به تصاویر گربه نگاه کنید و مطالبی راجع به گربه بخوانید. سپس به دیدن کسی بروید که گربه کوچک و مهربانی دارد و کودکتان را تشویق کنید آن را نوازش کند.
کاهش حمایت ار کودک
به تدریج میزان حمایت از کودک تان را وقتی با چیزهای ترسناک روبرو می شود کاهش دهید.
مثلاً کودکتان اولین باری که با یک گربه کوچک روبرو می‌شود ممکن است پشت پاهای شما پنهان شود. مرتبه بعدها کودک تان را تشویق کنید در حالی که او را نزدیک خود نگه داشتید کنار شما راه بیاید. مرتبه بعد ممکن است فقط دست او را بگیرید.
هدف این است که کودک خودش با عامل ترس روبرو شود.به تدریج و هر مرتبه که کودک به عامل ترس نزدیک می شود از او بیشتر دور شوید.
تحسین کوکان
زمانی که کودکتان می ترسد شما آرام بمانید. کودک را به خاطر روبرو شدن با عوامل ترس تحسین کنید. وقتی کودکتان در مواجهه با عامل ترس آور آرام می ماند، او را تحسین کنید.
مثلا اگر کودکتان قبلا از این که کودکان دیگر را برای بازی به منزل دعوت کند امتناع می کرده و حالا یک روز آنها را دعوت کرده است او را تحسین و تشویق کنید.در عین حال مواظب باشید در حضور دیگران با نشان دادن توجه زیاد او را خجالت زده نکنید.
کودکتان را با موقعیت های جدید آشنا کنید
کودک را تشویق کنید چیزهای جدید را تجربه کند. به تدریج کودکتان را با موقعیت های جدید آشنا کنید تا به او نشان دهید که این موقعیت ها نیزمی توانند امن باشند. سعی نکنید کودکتان را از دیدن تمام چیزهای ترسناک دور نگاه دارید.
در مورد موقعیت های خطرناک با کودک صحبت کنیم. از سایر کودکان هم کمک بگیرید. اغلب کودکان وقتی با همسن و سالانشان هستند از تجربه های یکدیگر بهتر استفاده می کنند.
برای این که کودکان بر ترس خود غلبه کنند زمان لازم است خصوصاً اگر ترس های شان مدت زیادی طول کشیده باشد. شما می توانید با آموزش دادن به کودکان تان برای اینکه چگونه با احساس های ناخوشایند حاصل از ترس خود مواجه شود و با تشویق او برای آن که به تدریج به چیزهایی که می ترسد نزدیک شود به او کمک کنید.
اگر ترسهای کودک کماکان ادامه داشت و مشکل‌آفرین بود حتماً از یک مرکز تخصصی کودکان برای رفع مشکل کمک بگیرید.
مرکز مشاوره خانه شیرین با داشتن سابقه ای طولانی در امر فرزند پروری میتواند به صورت حضوری و آنلاین شما را در این امر خطیر یاری کند.
