سبکهای والدگری و پیشرفت تحصیلی: نقش میانجی خودپنداشت یا حرمت خود؟
روانشناس شیرین ولی زاده
کارشناس ارشد روان‌شناسی، عضو رسمی باشگاه پژو هشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
چکیده
این پژوهش با هدف مقایسه نقشمیانجیگر حرمتخود و خودپنداشت در رابطه بین سبکهای والدگری و پیشرفت تحصیلی، بر پایه یک مدل علٌی و در گروه نمونهای متشکل از 304 دانشآموز (152 دختر و 152 پسر) پایه چهارم دبستان شهر تهران اجرا شد.
دانشآموزان به دو پرسشنامه خودپنداشت کودکان (پیرس، 1986) و پرسشنامه حرمتخود پوپ (پوپ و مک هیل، 1988) و والدین آنها به پرسشنامه سبکهای والدگری (بامیرند1973) به گونه جداگانه، پاسخ دادند.
نتایج تحلیل مسیر نشان داد اثرهای مستقیم هر سه سبک سهلگیرانه، مستبدانه و مقتدرانه بر پیشرفت تحصیلی معنادار بود، اثر مستقیم حرمتخود بر پیشرفت تحصیلی معنادار و اثر مستقیم خودپنداشت غیرمعنادار بود و حرمتخود فقط میانجی سبک والدگری سهلگیرانه با پیشرفت تحصیلی بود.
نتایج بر اساس تفاوت در ساختار مفهومی و عملکردی حرمتخود و خودپنداشت و نقش والدین در شکلگیری آنها مورد بحث قرار گرفت.
واژه های کلیدی: سبک والدگری، خودپنداشت، حرمتخود، تحلیل مسیر
مقدمه
پیشرفت تحصیلی یكی از عمده‌ترین مفاهیم روان‌شناسی آموزشی است كه پژوهشها و مطالعات نظری و تجربی گسترده‌ای را به خود اختصاص داده و مدلهای گوناگونی برای تبیین آن توسعه یافته است.
در مدلهای اولیه (مانند كارول،1985،1989؛ رینولدز و والبرگ، 1991؛ بلوم، 1968) تلاش می‌شد تا اساساً از طریق بررسی ماهیت آنچه دانشآموز با آن وارد مدرسه میشود و نیز كیفیت آنچه با آن خارج میشود به تبیین یادگیری و پیشرفت تحصیلی بپردازند.
اما به تدریج پژوهشگران(ویلسون،روهلز،سیمسون وتران،2007،داروس،هانزال وسگرین،2008) به تبیین متغیرهای مداخله‌گر بین این دو پرداختند تا فرآیندهای یادگیری مؤثر و غیر مؤثر در كلاس درس را از یكدیگر متمایز سازند و مدلهای نظری و تجربی منسجمی را برای بهبود یادگیری و پیشرفت در مدرسه توسعه دهند.
به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران (هویت، 2006؛ اسلاوین، 2006؛ دی‌پرنا، ولپه و الیوت، 2002؛ بروینسما و جنسن، 2002) در بسیاری از مدلها متغیرهای مهمی مانند ویژگیهای فردی دانشآموزان و نیز متغیرهای مربوط به خانواده و محیط کمتر مورد توجه قرار گرفته و بیشتر تلاشها صرف شناسایی عواملی شده است که تنها از طریق برنامهها و خط مشیهای آموزشی و مداخله های مربوط به آن، قابلیت اصلاح و تغییر را داشت.
مدل پیشنهادی پژوهش:
با توجه به آنچه بیان شد، برای پژوهش حاضر دو مدل مورد توسعه و آزمون قرار گرفت. در مدل اول (الف) سه سبک والدگری سهلگیرانه، مستبدانه و مقتدرانه به عنوان متغیر مستقل (برونزا )، و دو سازه خودپنداشت و پیشرفت تحصیلی به عنوان متغیرهای درونزا (به ترتیب میانجی و وابسته) در نظر گرفته شده اند.
در مدل دوم (ب) متغیر حرمت خود به عنوان متغیر میانجی در نظر گرفته شد تا از این طریق نقش دو متغیر خودپنداشت و حرمت خود با یکدیگر مقایسه شوند. نمودار مفهومی دو مدل الف و ب در شکل 1 نشان داده شده است.
چنانکه در این نمودارها دیده میشود افزون بر رسم مسیرهای غیرمستقیم سبکهای والدگری به پیشرفت تحصیلی از طریق متغیرهای خودپنداشت و حرمتخود، مسیرهای مستقیم نیز رسم شده است تا از طریق مقایسه اثرهای مستقیم و غیرمستقیم مدلها، نقش میانجیگیری متغیرها بررسی شود.
دانلود مقاله سبکهای والدگری و پیشرفت تحصیلی: نقش میانجی خودپنداشت یا حرمتخود؟
