رابطه بین عملکرد خانواده، سلامت روان و ایده های خودکشی در نوجوانان

رابطه بین عملکرد خانواده، سلامت روان و ایده های خودکشی در نوجوانان

روانشناس شیرین ولی زاده – زهرا اعلایی – خاطره ع-ملکیان – رحمان بردی اوزونی دوجی

مقدمه:

خانواده نقش اساسی در زمینه های سلامت و بیماری اعضای خود ایفا می کند. بر همین اساس، خانواده را نخستین واحد اصلی سلامت دانسته اند.

هدف:

بررسی رابطه بین عملکرد خانواده و سلامت روان و ایده های خودکشی در نوجوانان بود.

مواد و روش:

مطالعه از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانهای منطقه 4 تهران که در سال تحصیلی 88-87 مشغول به تحصیل بودند تشکیل داد. از این جامعه بر پایه روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای 125 نفر( 70 دختر و 55 پسر) انتخاب شدند.

ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ویژگیهای جمعیت شناختی، مقیاس عملکرد خانواده، سلامت روان و مقیاس ایده های خودکشی بک بود.

برای تحلیل دادههای پژوهش از روشهای مختلف آمار توصیفی و آمار استنباطی (میانگین، انحراف معیار،آزمون t و همبستگی پیرسون) استفاده شد.

یافته ها:

نتایج بدست آمده نشان داد، نوجوانانی که خانواده آنها در ابعاد عملکرد خانواده خوب عمل میکنند سلامت روان آنها نیز بالاتر است. علاوه بر این بین عملکرد خانواده و ایده های خودکشی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد(P= ./0001).

بحث و نتیجه گیری:

عملکرد خانواده نقش مهمی در سلامت روان و ایده های خودکشی در نوجوانان دارد. این نتایج اهمیت مداخلات در خانواده ها و لزوم توجه به عملکرد آن را خاطر نشان می کند.

مقدمه:

در طول تاریخ، خانواده نقش مهم و هستی بخشی داشته و یکی از مهمترین محیط های موثر بر سلامت روانی و جسمی افراد به شمار رفته است.

خانواده به عنوان یک سیستم اجتماعی شامل گروهی از افراد است که از طریق ازدواج، تولید مثل، و پرورش فرزندان با هم زندکی می کنند. این سیستم و سازمان اجتماعی در طول تاریخ، نقش حیاتی برای رشد، شکوفایی، پیشرفت، و اجتماعی شدن نوع انسان ایفا کرده است(موسوی، 1379).

خانواده، از مهم ترین منابع تامین کننده سلامت یا عدم سلامت افراد است. خانواده به عنوان واحد عاطفی – اجتماعی کانون رشد و تکامل، التیام، تغییر و تحول، آسیب ها و عوارضی است که هم بستر شکوفایی و هم بستر فروپاشی روابط میان اعضایش است.

نقش خانواده در سلامت روانی افراد به حدی است که برخی از صاحب نظران مانند آکرمن برای خانواده ماهیت شفادهندگی قائل اند. شفادهندگی خانواده به عنوان یک پدیده طبیعی، شامل، کلیه فرایندهایی است که خود به خود در چارچوب خانواده برای التیام رخ می دهد(اصلانی، 1383).

صاحب نظران دیگری مانند، بوون، خانواده را واحدی عاطفی تلقی می کند که آشفتگی عاطفی در هر فرد در آن منبعث از پیوندهای ارتباطی او با دیگران است و توسط همین روابط نیز تداوم می یابد(گلدنبرگ، گلدنبرگ ،1385).

روش پژوهش، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری

روش پژوهش حاضر از نوع مطالعات همبستگی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر و پسر دبیرستان های منطقه 4 تهران که در سال تحصیلی 88-87 مشغول به تحصیل بودند تشکیل داد. از این جامعه بر پایه روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای 125 نفر( 70 دختر و 55 پسر) انتخاب شدند.

ابزار پژوهش

1) ابزار سنجش خانواده

پرسشنامه ای 60 سوالی است که بر اساس الگوی مک مستر تدوین شده است. هدف آن، سنجش عملکرد خانواده است(ثنایی، 1379). این الگو خصوصیات ساختاری، شغلی و تعاملی خانواده را معین می سازد و شش بعد از عملکرد خانواده را مشخص می کند.

این ابعاد شامل، حل مشکل، ارتباط، نقش ها، همراهی عاطفی، آمیزش عاطفی و کنترل رفتار است. علاوه بر این، یک خرده مقیاس هفتم مربوط به عملکرد کلی خانواده است.

این ابزار از روایی و پایایی بالایی برخوردار است. برای مثال، این ابزار با مقیاس رضایت زناشویی لاک – والاس همبستگی متوسطی نشان داده و قدرت پیش بینی نسبتاً خوبی برای پیش بینی نمرات روحیه سالمندی فیلادلفیا نشان داده است.

علاوه بر این، این ابزار با قدرت متمایز سازی اعضای خانواده های بالینی از غیر بالینی در هر هفت خرده مقیاس خود دارای روایی خوبی برای گروه های شناخته شده است(ثنایی،1379).

میزان اعتبار این ابزار نیز بین 72/. تا 92/. بدست آمده است. میر عنایت(1378) در مطالعه خود ضریب آلفای کرونباخ 49/. برای خرده مقیاس نقش ها تا 76/. برای دو خرده مقیاس آمیزش عاطفی و عملکرد کلی گزارش کرده است. رضایی(1378)، 38/. تا 91/. گزارش کرده است.

2) پرسشنامه سلامت عمومی

پرسشنامه سلامت عمومي (GHQ)، دارای 28 سوال است و یکی از شناخته شده ترین ابزارها برای سنجش سلامت عمومی است. اين پرسشنامه به صورت عيني و براساس مفروضه ی مقياس ليكرت نمره‌گذاري مي‌شود.

سپهوند،گیلانی، زمانی(1385)، ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه را 91/. و برای خرده مقیاس های نشانه های جسمی، اضطراب، نارساکنش وری اجتماعی و افسردگی به ترتیب، 80/.،83/.، 66/.، و 85/. گزارش کرده است. همبستگی بین نمرات این پرسشنامه و پرسشنامه سلامت روان SCL 87/. گزارش شده است(هومن، 1376).

دانلود مقاله رابطه بین عملکرد خانواده، سلامت روان و ایده های خودکشی در نوجوانان